W Warszawie w latach 1788-1792 obradował Sejm, którego ze względu na przedział nazywano Sejmem Czteroletnim. Z powodu na doniosłość uchwalonych reform nazwano go również Sejmem Wielkim. Marszałkami Sejmu byli Stanisław Małachowski i Kazimierz Nestor Sapieha. Pierwszoplanową rolę w opracowaniu Konstytucji mieli między innymi król Polski Stanisław August Poniatowski, Ignacy Potocki i Hugo Kołłątaj.
Ustawę zasadniczą przeprowadzono w sejmie w drodze zamachu stanu dokonanego przez stronnictwo patriotyczne w porozumieniu z królem. Przygotowania uchwały rządowej trwały od dłuższego czasu, ale prowadzono je w ścisłej tajemnicy. Przed zbliżającymi się świętami wielkanocnymi ogłoszono, że obrady rozpoczną się ponownie 5 maja, lecz zwolenników reform poinformowano o przyspieszeniu tego terminu o dwa dni. W dniu 3 maja 1791 do sali sejmowej przybył król Stanisław August Poniatowski. Na sali była tylko 1/3 posłów. Król przedstawił kompilacje depesz zagranicznych, z których wyzierała wizja nowego rozbioru i zażądał natychmiastowego uchwalenia ustawy rządowej. Następnie odczytano treść konstytucji. Mimo sprzeciwu opozycji, wołającej o łamaniu prawa, izba przyjęła ustawę.
Ustawa rządowa była drugą na świecie (po USA 1787) konstytucją regulującą strukturę organizacyjną państwa oraz prawa i obowiązki obywateli, Szlachta zachowała swoje przywileje, ale ustalono opiekę państwa nad chłopami i zatwierdzono prawo o miastach królewskich . Władza w Polsce dzieliła się na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Władzę ustawodawczą sprawował Sejm. Uchwały zapadały większością głosów. Zniesiono liberum veto. Władzę wykonawczą sprawował król wspólnie ze Strażą Praw odpowiedzialną przed Sejmem. Wprowadzono dziedziczność tronu i wyznaczono na następcę obecnego króla przedstawiciela dynastii Wettinów. Religia katolicka pozostawała panująca, przyznano tolerancję wobec innych wyznań. Prawo do zmiany konstytucji miał tylko specjalny sejm konstytucyjny, zbierający się co 25 lat. Zniesiono odrębność państwowo-prawną Polski i Litwy, łącząc je w jeden organizm państwowy.
Polska, zachowując podstawy ustroju feudalnego, wyzwalała się spod przewagi magnatów i stawała się monarchią konstytucyjną. Konstytucja miała być punktem wyjścia do fundamentalnych reform całego kraju. Echa konstytucji odbiły się szerokim kręgiem w Polsce i świecie. W kraju udzieliła jej poparcia średnia szlachta i mieszczaństwo. Ze zdecydowanym sprzeciwem wystąpili magnaccy konserwatyści. Władczyni Rosji caryca Katarzyna II uważała Konstytucję 3 Maja za sposób przerzucenia idei Rewolucji Francuskiej do krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Francuzi, mimo wielu zastrzeżeń natury ideologicznej, stawiali Ustawę Rządową za wzór bezkrwawej reformy państwa. Prusy obawiały się, że przeprowadzone w ślad konstytucji wzmocnią państwo na tyle, że stanie się realną siłą wojskową i zrobiły wszystko, by to uprzedzić. Konstytucję poparli Szwedzi.
Dzieło Konstytucji z 3 Maja 1791 r. zostało zaprzepaszczone przez konfederację targowicką i kolejne rozbiory Polski.
Obecnie co roku w suwerennej Polsce 3 maja obchodzimy święto polityczno-patriotyczne i religijne. Pierwszy człon święta został przedstawiony powyżej. Zatem skąd w polskim kościelnym kalendarzu liturgicznym majowe swięto? Aby to wyjaśnić, musimy się cofnąć do momentu potopu szwedzkiego w Polsce w latach 1655-1660. 1 kwietnia 1656 r. król Polski Jan Kazimierz w katedrze lwowskiej oddał naród polski w opiekę Matce Bożej. Należy wiedzieć, że w omawianym okresie Polska i Litwa tworzyły dualistyczne państwo o wspólnej nazwie Rzeczpospolita Obojga Narodów. Dlatego pełny tytuł nadany przez Jana Kazimierza Matce Bożej przedstawiał się w słowach „Matka Boża Królowa Korony Polskiej i Wielka Księżna Litewska”. Obecnie Polska i Litwa są suwerennymi państwami, dlatego jest używany pierwszy człon powyższego nazewnictwa.
Dekretem z 1910 r. ówczesny papież Pius X zezwol
